“Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy oznacza dobrowolną, bezterminową i regularną pracę, świadczoną na rzecz firmy w czasie krótszym niż normalny, czyli wynikającym z przepisów prawnych, w tym Kodeksu Pracy, branżowych umów zbiorowych, czy też przyjętych w danym przedsiębiorstwie norm czasu pracy” - pisze Barbara Bylica w Encyklopedii Zarządzania. Co to oznacza w praktyce?
Pracownik pracuje krócej, niż wynosi określony przepisami jej dzienny lub tygodniowy wymiar. Wynagrodzenie jest proporcjonalne do ilości przepracowanego czasu. Pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, korzysta z takich samych uprawnień jak pracownicy pełnoetatowi. Inaczej rozliczany jest tylko jego wymiar urlopu wypoczynkowego i praca w godzinach nadliczbowych. Decyzja o podjęciu pracy na część etatu wynika z wyboru, ale czasem też z przymusu. Wiele osób, z uwagi na zdobytą specjalizację lub charakter wykonywanego zawodu, nie chce się wiązać z jednym pracodawcą, przyjmując oferty na niepełny etat w kilku zakładach pracy. Inni widzą w pół- czy ćwierćetatach szansę na dorobienie do stałej pensji, emerytury czy renty. Są jednak przypadki przyjęcia takiego zatrudnienia z braku innych propozycji. Ważny jest fakt, że ta grupa pracowników jest chroniona kodeksem pracy, nakładając na pracodawcę obowiązek jednakowego traktowania wszystkich zatrudnionych, bez względu na to, czy są zatrudnienia na cały, czy tylko na część etatu.

Wybór zatrudnienia w niepełnym wymiarze ma swoje konsekwencje już w momencie zawierania umowy o pracę. W kodeksie pracy, czas jej wykonywania jest obowiązkowym elementem każdej umowy o pracę. Pracodawca z pracownikiem muszą konkretnie ustalić, w jakich godzinach i w jakich dniach, pracownik będzie zobowiązany świadczyć pracę. Pracownik ma prawo otrzymać informację o podstawowych warunkach zatrudnienia w ciągu siedmiu dni od zawarcia umowy o pracę. Nie może również otrzymać gorszych warunków płacowych, niż zatrudnieni na pełnym etacie – oczywiście proporcjonalnie do wykonywanego czasu pracy. Pracodawca, zatrudniając takiego pracownika, powinien pamiętać, że praca w niepełnym wymiarze czasu pracy nie może być powodem jego dyskryminacji.

Zatrudnienie na część etatu ma wiele pozytywnych stron. Liczbę personelu i godziny pracy można precyzyjnie dostosować do potrzeb zakładu, a osoby pracujące na część etatu są bardziej elastyczne w ustalaniu czasu pracy. Osoby w wieku przedemerytalnym, z licznymi obowiązkami rodzinnymi, studenci czy niepełnosprawni mają wybór długości czasu pracy oraz jej godzin rozpoczęcia i zakończenia. Efektem tego jest większa satysfakcja pracowników, a to z kolei wpływa na zmniejszenie absencji oraz poprawę jakości pracy. Są jednak także minusy. Można do nich zaliczyć nieco większe koszty administracyjne oraz wyposażenia pracowników w narzędzia pracy, czy odzież ochronną. Pracownicy nie są tak zintegrowani jak załoga pracująca na cały etat, mogą również przejawiać mniejszą chęć do podnoszenia kwalifikacji, poprzestając na status quo.

Zatrudnienie na część etatu, to jedna z częściej stosowanych elastycznych form pracy w Europie. Szczególnie często korzystają z niej kobiety, wychowujące dzieci, uczniowie, studenci, a także osoby starsze, powoli ograniczające swoją aktywność zawodową. Praca na część etatu jest korzystna dla firm w wielu szczególnych przypadkach. Czasem bardziej opłaca się zatrudnić osobę na część etatu, niż płacić za nadgodziny. Pół- albo ćwierćetatowcy mogą wspomagać pełnoetatowców w czasie największego nasilenia pracy. Pracownik ma prawo do ograniczenia wymiaru etatu, jednak pracodawca może odmówić, jeśli godzi to w interes firmy. Kobiety wychowujące dzieci mają prawo do zamiany urlopu wychowawczego na skrócony wymiar czasu pracy. Wymaga to wcześniejszych ustaleń z pracodawcą.